Biegły sądowy zostaje powołany przez sędziego. W niektórych sprawach jego obecność i wydanie rzetelnej opinii są koniecznością, w innych staje się jedynie pomocą przy wydaniu sprawiedliwego werdyktu.

O powołanie biegłego sądowego zawsze decyduje sędzia. Wydanie ekspertyzy staje się nierzadko głównym dowodem w sprawie. Przeważnie wtedy, gdy sprawa jest skomplikowana bądź sam sędzia nie ma specjalistycznej wiedzy w zakresie tematu postępowania. Warto wiedzieć, że sędzia wydaje werdykt na podstawie obowiązujących przepisów polskiego prawa, nie jest zaś ekspertem w wielu dziedzinach, których sprawa dotyczy.

Powołanie biegłego sądowego może odbyć się również na wniosek stron postępowania sądowego. Te mogą złożyć odpowiednią prośbę, którą sędzia może przyjąć bądź odrzucić. Specjalizacje biegłych sądowych, którzy działają przy danych sądach okręgowych, znaleźć można choćby w sieci. Warto sprawdzić listę tych specjalistów, wpisując hasło typu „biegli sądowi Warszawa”. Dzięki temu można wybrać tych, którzy wydają opinie w danym zakresie.

Co ciekawe, w jednej sprawie udział może brać kilku biegłych sądowych. Co więcej, mogą oni wydać różne ekspertyzy. To do sędziego należy wtedy odrzucenie i przyjęcie poszczególnych.

Udział biegłych sądowych jest często spotykaną praktyką w przypadku spraw odwoławczych. Wtedy o specjalistyczne opinie stara się strona, dla której werdykt sprawy jest krzywdzący. W takich przypadkach ekspertyza obiektywnego biegłego może stać się dowodem, który zmieni opinię sędziego.

Sprawy, w których udział biegłego sądowego jest konieczny, to między innymi te, w których świadkami mają być osoby niepełnoletnie albo takie, w przypadku których dopuszczenie do składania zeznać jest możliwe tylko po wydaniu orzeczenia lekarskiego. Najczęściej powoływani do spraw sądowych oprócz lekarzy różnych specjalizacji są także rzeczoznawcy majątkowi oraz grafolodzy. Obowiązek powołania biegłego sądowego zachodzi najczęściej także w sprawach kryminalnych, w których nie są wystarczające same zeznania świadków.